Cổ nhân dạy “Biết đủ là người giàu, đôn hậu là người tốt, khiêm nhường là cao nhân”. Cuộc sống luôn đầy rẫy khó khăn và chông gai, vì thế mỗi người cần phải sống thế nào để luôn ngẩng cao đầu, không thẹn với lòng, không thẹn với người. Để làm được điều này cần phải hiểu được lời răn dạy của người xưa: “Biết đủ là người giàu, đôn hậu là người tốt, khiêm nhường là cao nhân”.
Từ trước đến nay, sử sách luôn dạy cho chúng ta hiểu được cách đối nhân xử thế, sống sao cho đẹp lòng mình và cả lòng người. Người giàu chính là người biết đủ; người chân chất thật thà chính là người tốt; trong khi đó người sống đơn giản chính là người có phẩm chất cao. Đó đều là những người đáng để chúng ta trân trọng và học tập.
“Biết đủ là người giàu”
Trong Lễ Ký có câu: “Người có tiền thường là người hạnh phúc”. Vương Khải thời Tấn là một người rất giàu có, chỉ hàng rào hai bên đường đã dài 40 dặm trước cửa nhà anh ta được làm lụa tím. Những ai muốn lên nhà Vương Khải đều phải đi qua con đường lụa tím dài 40 dặm này. Tuy nhiên, Thạch Tông nhà lại giàu hơn Vương Khải, nghe nói nhà Vương Khải rửa nồi bằng mạch nha liền lệnh cho nhà bếp lấy nến làm củi nhóm lửa. Tuy nhiên, Vương Khải không phục nên đã mang theo một cây san hô cao hơn 2 tấc đến bày ở trước mặt Thạch Tông. Ngay lập tức, Thạch Tông lấy cây sắt như ý đập nát san hô, sau đó nói với Vương Khải đang tức giận rằng: “Ta sẽ bồi thường cho ngươi”.
Sau đó, Thạch Tông sai người lấy hết tất cả san hô trong nhà ra, có cái ba tấc, có cái dài cả bảy tám tấc, những cây khoảng hai tấc thì nhiều vô số. Vương Khải lập tức hiểu rằng, sự giàu có của mình không thể so được với Thạch Tông. Sau này, khi Thạch Tông bị Triệu vương Tư Mã Luân giết, gia tài bị chia chác đã cho thấy một điều rằng, không phải cứ nhiều tài sản là giàu, bình an mới là giàu và biết đủ mới là giàu.
Có thể hiểu, hai chữ “giàu”(富) và “phúc”（福）đều có bộ 畐; ngoài ra trong Giáp Cốt văn, chữ tượng hình chính là một cái biểu tượng của người bụng phệ. Hiểu đơn giản rằng, người béo là người có phúc, cũng là người có khả năng sẽ giàu có. Người đôn hậu, khoan dung, rộng lượng và không phiền não là người dễ béo nhất; còn người suốt ngày chỉ khổ tâm tính kế, tham lam độc ác, có bạc vẫn còn đòi vàng chính là người khó béo nhất. Chính vì thế, 3 chữ “富””福””畐” là hợp với lẽ trời, muốn khuyên răn chúng ta rằng, biết đủ là người giàu, biết đủ chính là người có phúc.
“Đôn hậu là người tốt”
Cổ nhân có câu rằng: “Người quân tử lấy đức dày nâng đỡ mọi vật”. Tô Đông Pha khi còn làm thông phán ở Hàng Châu từng xử lý một vụ án có liên quan trực tiếp với họ hàng và bản thân ông. Thời đó, có một kẻ sĩ người Phúc Kiến có tên là Ngô Vị Đạo, khi tới Hàng Châu thì bị tra ra là vận chuyển bông lậu và phạm tội trốn thuế. Không chỉ vận chuyển bông lậu, Ngô Vị Đạo còn làm giả cả giấy phê chuẩn của Tô Đông Pha, bên trên có viết: “Thông phán Hàng Châu Tô Thức tặng Kinh sư Tô Thị Lang”. Tô Thị Lang chính là em trai của Tô Đông Pha làm quan thị lang tại kinh thành có tên là Tô Triệt.
Đến khi thẩm vấn, Tô Đông Pha mới biết được, Ngô Vị Đạo vốn là một kẻ sĩ nghèo, không hề có lộ phí để vào kinh thành thi cử. Vì thế, người cùng thôn làng đã quyên đồ cho kẻ sĩ nghèo, người thì quyên bạc, người thì quyên bông, Ngô Vị Đạo vô cùng cảm kích đã mang theo bạc và bông đến kinh thành, dự định dùng bông để bán còn bạc để dụng. Tuy nhiên, quy định của triều đình yêu cầu vận chuyển bông thì phải nộp thuế, nếu như thế thì số bạc đổi từ bông chẳng còn mấy đồng. Ngô Vị Đạo đã nghĩ ra cách giả mạo, lấy danh nghĩa Tô Đông Pha tặng đồ để đến kinh đô nhằm trốn thuế.
Thế nhưng, Ngô Vị Đạo không thể ngờ vừa tới Hàng Châu đã bị bắt, pháp quan lại chính là Tô Đông Pha. Tô Đông Pha không những không phạt mà còn lấy bông đổi bạc cho Ngô Vị Đạo, tận tay viết tên kèm theo chức quan, địa chỉ của em trai mình tại kinh thành để thay thế giấy thông hành kia. Tô Đông Pha còn cẩn thận dặn dò Ngô Vị Đạo cần nắm chắc đường vào kinh thi.
“Khiêm nhường là cao nhân”
Cổ nhân dạy “Mỹ vị chân chính là thanh đạm, những người có đạo hạnh hoàn hảo có thể giữ lòng bình lặng”.
Tả Tông Đường – một trọng thần Mãn Thanh rất thích chơi cờ, cờ nghệ của ông vô cùng cao siêu, gần như không có đối thủ. Một lần trên đường tới Tân Cương, Tả Tông Đường gặp một lão nhân đang bày cờ tướng, bên cạnh là cờ hiệu “thiên hạ đệ nhất cờ” Cảm thấy nhức mắt, Tả Tông Đường dừng lại, quyết phân cao thấp với kẻ kiêu căng này. Quả đúng như thế, vị lão nhân này đã thua liên tiếp 3 ván cờ, Tả Tông Đường liền cười nói: “Nên gỡ cái cờ hiệu kia của ông đi”.
Khi đến Tân Cương, Tả Tông Đường chiến đấu rất thuận lợi, đánh bại được quân xâm lược và thu lại nhiều lãnh thổ của triều Thanh. Trên đường trở về, ông lại thấy lão nhân kia cùng cái cờ hiệu y như cũ. Để dạy lão nhân một bài học, Tả Tông Đường quyết định khiêu chiến một lần nữa, nhưng lần này lại thua cả 3 ván.
Lúc này, Tả Tông Đường kinh nhạc hỏi lão nhân tại sao có thể thắng ông thì nhận được câu trả lời: “Lần trước, ngày bị vướng quân lệnh phải dẫn binh ra trận, ta không thể khiến ngài nhụt chí. Lần này ngài thắng lợi trở về, đương nhiên ta sẽ không nhường nữa”.
Đại âm hi thanh, đại tượng vô hình, những cao nhân thông minh chân chính thường sẽ khiêm nhường. Những người này nhìn đơn giản nhưng thực ra có uy lực kinh người.